Leonid Cypkin - "Lato w Baden"

Lato w Baden - Leonid Cypkin, Robert Papieski

Doskonała powieść do niespiesznego smakowania dla tych, którzy lubią się czasem zmierzyć z trochę trudniejszą i nietypową literaturą.

 

Zamiast własnej opinii pozwalam sobie zacytować cztery małe fragmenty z zamieszczonej na końcu książki analizy książki Susan Sontag "Z miłości do Dostojewskiego". Analizy, dodam, doskonałej i wartej przeczytania samej w sobie.

 

     Głównymi wątkami powieści nie są hazard, twórczość czy religijność Dostojewskiego. Tematem zasadniczym jest przejmująca wielkoduszność miłości małżeńskiej, która nie stawia warunków i granic, ale nie gwarantuje też szczęścia. Kto potrafi zapomnieć o „pływaniu" zakochanych — wyjątkowej metaforze aktu miłosnego? Wszystko wybaczająca, ale zawsze pełna godności miłość Ani do Fiedi przypomina miłość strażnika literatury Cypkina do pisarza Dostojewskiego.

     Nic nie jest wymyślone i wszystko jest wymyślone. Narrator podażą śladami Dostojewskiego i jego powieści, ale to tylko pretekst do napisania książki, którą trzymamy w rękach. Lato w Baden stanowi rzadki i wyjątkowy typ powieści, gdzie narracja o historycznej postaci, wybitnym przedstawicielu innej epoki przeplata się z historią współczesną. Autor usiłuje zrozumieć wewnętrzny świat człowieka, którego przeznaczeniem jest wielkość i nieśmiertelność. (…)

 

     Język Cypkina przywodzi na myśl styl Saramago — jego mknące jedno za drugim zdania, szatkujący opisy dialog, oplatające dialog opisy przepełnione czasownikami, które uparcie odmawiają zgody na przyjęcie formy wyłącznie czasu przeszłego lub teraźniejszego. Z powodu swojej nieskończonej dłużyzny zdania Cypkina oddziałują z tą samą nieujarzmioną siłą, która cechuje styl Thomasa Bernharda. (…)

 

     Powieść Cypkina to także wspaniała podróż przez rosyjską rzeczywistość. Jakkolwiek dziwnie to zabrzmi, sowiecką przeszłość od wielkiej czystki lat trzydziestych do pielgrzymki autora odbytej pod koniec lat siedemdziesiątych tak się odbiera, jakby to wszystko mieściło się w porządku rzeczy. Książka aż pulsuje historią. Poza tym Lato w Baden jest natchnioną i wzruszającą opowieścią o rosyjskiej literaturze i rosyjskich pisarzach. W powieści pojawiają się Puszkin, Turgieniew (w scenie ostrego sporu z Dostojewskim), a także wybitne postacie dysydentów i pisarzy XX wieku — Cwietajewa, Sołżenicyn, Sacharow, Bonner. (…)